در این مقاله انواع بیماری های دیسک کمرشامل دیسک کم آب یا دهیدره،معنی bulged,degenerated, Protruded disc, extruded disc مورد بررسی قرار می دهیم.
انواع بیماری دیسک کمر
1- دیسک کم آب یا دهیدره یا دیسک دژنره (Black disc , Dehydrated disc , Degenerated disc )
دیسک کمر یک کلمه عام است بیماری دیسک کمر شامل یک طیف از انواع متفاوتی از بیماری‌ها می تواند باشد. به هر حال هر دیسکی که از لحاظ ساختمانی و از لحاظ عملکرد با دیسک طبیعی انسان متفاوت باشد بیماری دیسک نامیده میشود. ۱-یکی از بیماریهای دیسک ، دیسک کم آب است که در ام آر آی به عنوان دیسک سیاه ( black disc ) نامیده میشود. در این نوع بیماری ، دیسک خاصیت اسفنجی خود را از دست می دهد. همانطور که قبلا گفته شد، در واقع کمک فنر بودن دیسک به واسطه جذب یا دفع آب است درست مانند اسفنج. هنگامی که بار سنگینی بلند می‌کنیم دیسک مقدار کمی آب جذب می‌کند و سفت تر میشود و فشار داخل آن بالا می‌رود و هنگامی که جسم را به زمین می گذاریم دیسک آب جذب شده را از دست می‌دهد. وقتی این خاصیت را دیسک از دست بدهد دیسک دیگر آب به مقدار کافی جذب نمی کند و اصطلاحا دیسک کم آب نامیده میشود. این نوع بیماری دیسک را دیسک دژنره (Degenerated disc)یا دیسک دهیدراته (Dehydrated disc) یا دیسک سیاه (Black disc) نیز می نامند .
دیسک کمر کم آب
ترک طولی دیسک کمر
2- ترک های دیسک کمر
در بعضی از افراد با افزایش سن بتدریج ترک های در داخل دیسک پیدا میشود .
اصولا ترک در داخل دیسک مرتب بوجود می آید و جوش می‌خورد به همین جهت دیسک خاصیت خود ترمیمی دارد. در بعضی از افراد میزان ایجاد ترک بیشتر از میزان جوش خورد آنهاست به همین جهت دیسک همیشه ترک دارد. قاعدتاً وقتی دیسک آب خود را از دست بدهد باعث ترک می شود. این ترک ها هم در جهت طولی و هم در جهت عرضی و جهت شعاعی است.
بیماری های متداول دیسک کمر
دیسکی که آب خود را از دست می‌دهد مانند چرخ اتومبیل پنچر است. فشار داخل آن کم است ، همانطور که اتومبیل اگر با چرخ پنچر به حرکت خود ادامه دهد لاستیک پاره می شود و چرخ کج و معوج می شود. فردی که دیسک کم آب دارد با حرکات بتدریج دچار ترک خوردگی و پارگی دیسک می شود.علت از دست دادن آب و میزان کم شدن فشار دیسک به علت تغییرهدرمولکول های پرو تئو گلیکان و کلاژن است. میزان از دست دادن آب مانند میزان ریزش مو در افراد مختلف متفاوت است و علل ژنتیکی دارد.
۳- برجستگی دیسک کمر
با ادامه حرکات شکاف ها گشاد می شوند و هسته دیسک می تواند از داخل حلقه بیرون بیاید ولی چند لایه از حلقه دیسک هنوز پاره نشده در این حالت برجستگی دیسک بوجود می آید. در این حالت مثلا از ۱۶ لایه حلقه دیسک ۸ لایه آن پاره شده است مانند برجستگی تایر اتومبیل. این حالت دیسک برجسته (bulged ) نامیده میشود لازم به توضیح است که هسته دیسک مانند ژلاتین است ، از میان ترک های کوچک نمی تواند عبور کند. ترک باید به اندازه کافی بزرگ باشد تا هسته بتواند از آن عبور کند.
۴- پارگی دیسک کمر ( فتق دیسک کمر )
دیسک پاره شده در این حالت تمام ۱۶ لایه حلقه پاره می شود و هسته دیسک از داخل هسته نمایان می شود. این حالت را پارگی دیسک یا فتق دیسک protruded disc نیز می گویند. دیسک ممکن است در قسمتهای مختلف پاره شود و معمولا یک طرفه ( مثلا در طرف چپ یا راست ) پاره می شود اما می تواند هم در راست و هم در طرف چپ و یا در خط وسط پاره شود در این حالت قاعده دیسک بیرون زده از ارتفاع آن بیشتر است.
پارگی و برجستگی دیسک کمر
5- دیسک بیرون زده
دیسک بیرون زده extruded در این حالت دیسک بیشتر از حالت قبلی بیرون میزند و قاعده دیسک باریک تر و کمتر از ارتفاع قسمت بیرون زده است.
تفاوت بین Extrusion protrusion
به عبارت دیگر وقتی بیرون زدگی دیسک متوسط باشد می گوییم دیسک پروترود و اگر بیرون زدگی دیسک شدید باشد و بیش از نصف کانال نخاعی را پر کرده باشد دیسک پروترود نامیده می شود.
تفاوت بین Extrusion protrusion
۶- دیسک جدا شده
هنگامی است که قطعه ای از هسته که از داخل حلقه بیرون آمده است کاملا جدا شده باشد ، یعنی دیسک به صورت یک قطعه آزاد است. در این حالت آنرا sequestered یا free fragment می گویند.
۷- دیسک مهاجر
دیسک مهاجر قطعه بیرون آمده یا جدا شده دیسک پس از بیرون آمدن به طرف بالا و یا پایین مهاجرت می کند.
دیسک بجای اینکه به داخل کانال بیاید به طورعمودی پاره می شود و لایه غضروفی بالا و پایین را سوراخ می کند و به داخل تنه مهره فتق پیدا می کند. این حالت را فتق دیسک در داخل تنه مهره یا ندول اشمورل ( schmorl nodule ) می گویند.
